Ef þú átt flíkur í fataskápnum sem þú notar sjaldan eða aldrei…bojóboj – þá áttu fjársjóð.
Það sem meira er, ef þú átt flíkur frá mömmu og pabba, ömmu og afa eða frænku og frænda – þá erum við að tala um verðmæti.
Staðreyndin er nefnilega sú, að flíkur og textíll sem voru framleiddar fyrir 25+ árum eru úr margfalt meiri gæðum en flíkur framleiddar í dag. Ekki bara eru efnin gæðameiri, sniðin eru fallegri, saumaskapurinn betri og frágangur vandaðri. Það er ekki hægt að tapa í verðmætum með því að halda fast í gömlu flíkurnar.
Reglulega heyrum við fréttir af fatafjöllunum sem við vesturlandabúar “gefum” í góðgerðargáma – fatnaður sem oft á tíðum endar í landfyllingum eða eyðimörkum minna efnaðri landa. Við heyrum meira að segja af verslunum sem “henda” óseldum fatnaði sem “kominn er úr tísku” þann mánuðinn.
Við hérna á Íslandi erum jafn sek og aðrir Evrópubúar
– Á heimasíðu Umhverfisstofnunar stendur þetta um textíl
“Árið 2019 var áætlað að meðal Evrópubúinn kaupi um 26 kg af fatnaði og losi sig við um 11 kg árlega. Hér á landi er hins vegar talið að hver einstaklingur losi sig við um 15-23 kg af textíl árlega, sem er margfalt meira en meðal-jarðarbúi.
Þegar textílúrgangur á Íslandi er skoðaður hefur Umhverfisstofnun áætlað að um 60% (14kg/íbúa/ári) sé urðaður með blönduðum úrgangi. Rauði Krossinn tekur við um 40% (9kg/íbúa/ári) til endurnotkunar og endurvinnslu. Næstum allur notaður textíll sem safnast á Íslandi er sendur í flokkunarstöðvar erlendis þaðan sem honum er svo dreift til endursöluaðila eða komið í besta mögulega farveg. Til eru farvegir fyrir öll textílefni, ekki einungis heillegar flíkur, og því mikilvægt að neytendur skili öllu inn í sérsöfnun. Þetta á við um lök, götóttar nærbuxur, ofþvegin handklæði og svo mætti lengi telja.” (Textíll | Saman gegn sóun (samangegnsoun.is)
– Samkvæmt Guðbjörgu hjá Rauða Krossinum fóru 196 gámar, fullir af textílúrgangi erlendis á síðasta ári…og þá er búið að taka frá allt það sem hægt er að nýta hérlendis…
196 gámar af fötum og textíl sem við viljum ekki nota!
Við erum að tala um yfir 2000 tonn af fatnaði
Mér finnst virkilega mikilvægt að við séum meðvituð um magnið og að við kennum okkar börnum – og öðrum sem á þurfa að halda – að vera það líka
– að við leggjum okkur fram við að vinna gegn þessu viðhorfi að alltaf megi bara kaupa nýtt.
Textíll er nú skilgreindur sem heimilisúrgangur, samkvæmt nýjum hringrásarlögum sem tóku gildi 1. janúar, 2023. Sorpa er því að taka við þessu verkefni af Rauða Krossinum. Frá og með haustinu verður textílúrgangur flokkaður hjá Sorpu og núna er verið að að koma upp 90 grenndarstöðum til að safna textíl um allt höfuðborgarsvæðið. Sveitafélög utan höfuðborgarsvæðis sjá um fata- og textílsöfnun eins og annað heimilissorp.
Hvernig getum við nýtt fötin okkar betur og notað þau lengur?
-
- þvo sjaldnar, oft er nóg að viðra flíkina eða leggja hana í bleyti í stað þess að skutla í þvottavél. Þvottavélin losar um plastagnir sem eru í flíkinni, agnir sem enda í sjónum og hafa áhrif á lífríkið – vélin slítur líka flíkinni hraðar
-
- sleppa þurrkaranum – hann slítur flíkinni meira út en snúran
-
- gera við ef bilar, stoppa í göt, laga saumsprettur
-
- vinna á blettum, í stað þess að nota hörð efni sem leysa upp erfiða bletti er hægt að setja bætur og fela þannig blettina – það fer betur með efnið í flíkinni. oft skilja hreinsiefni eftir sig blett í efninu og þá ertu á sama stað og áður – með blett í flíkinni
-
- hressa upp á flíkina þegar þú nennir hana ekki lengur, skreyta á ýmsan hátt, breyta hálsmáli eða framan á ermum, setja bætur, perlur eða annað sem hressir uppá
-
- þegar flíkin hættir að passa; víkka/þrengja, breyta ermum (víkka handveginn eða skipta um efni í ermunum, taka kjól í sundur og búa til pils/topp með því að skella teygjanlegu efni í strenginn
Þegar kemur að breytingum á fötum, þá eru í raun engin takmörk fyrir því hvað hægt er að gera
eina…eða tvennt…eða þrennt sem þarf er hugmyndaflug, þor til að klippa og kjarkur til að prófa sig áfram.
Að mínu mati er ekki hægt að skemma breytingar á flík, stundum fara hlutirnir ekki eins og upphaflega var planað en með því að hafa opinn huga, finnur maður alltaf nýja leið.
Þegar þú svo kaupir föt, kannaðu hvaðan flíkin kemur, hvar hún er framleidd og hvaða efni eru í henni
– og gerðu ráð fyrir að nota hana minnst 30 sinnum
Það er því gott að hafa á bakvið eyrað að velja flík úr gæðaefnum og flík sem passar við eitthvað af því sem þú átt nú þegar í fataskápnum. Þegar við erum meðvituð um hvað við kaupum þá smám saman byggjum við upp klæðaskáp með margnota fötum (já, sum föt eru nánast einnota í dag v/lélegra gæða) sem passa saman á margvíslegan hátt.
Það getur t.d. verið kjóll sem bæði er hægt að klæða upp og niður;
– sem sagt, fara í spariskóna og setja fallegt skraut um hálsinn – og annan dag, skella sér í gallabuxur eða leggings innan undir og hefðbundna götuskó við.
Þetta getur líka átt við um buxur, skyrtur, peysur og jakka.
Karlmenn geta þetta líka;
– jakkaföt er hægt að klæða upp og niður, gallabuxur og bolur við jakkann eða peysa utan utan yfir bolinn og jakkafatabuxurnar við…
Lítum okkur nær, það er hellingur sem við getum gert til að minnka fatasóun og hvert einasta lítið skref, skiptir máli – fyrsta skrefið er að kaupa minna!
Ef þú hefur hug á námskeiðum í vetur, smelltu þá á Þjónusta, hér efst á síðunni!
Ég skil þetta myndband eftir hér fyrir áhugasama https://www.textilemountainfilm.com
Takk fyrir að lesa, ef þér líkar máttu gjarnan deila <3
Allt það besta til þín og þinna
Sigga
